Το Σάββατο 14 Μαΐου 2016 πραγματοποιήθηκε, με ξεχωριστή επιτυχία, η εκδήλωση Αγγαρείες κατοχής στην “Παράγκα” και στο “Ραντάρ” Υμηττού που διοργάνωσε η Συνεργασία για το Περιβάλλον του Κορωπίου. Αρχικά οι συμμετέχοντες επισκέφθηκαν τη θέση “Παράγκα” στους ανατολικούς πρόποδες του Υμηττού και στη συνέχεια την, πανοραμικής θεάς, θέση “Ραντάρ” στον κυρίως Υμηττό.
Κύριοι ομιλητές και ξεναγοί της εκδήλωσης ήταν ο Χρήστος Παπαμερκούρης και ο Δήμος Βασιλείου που ως παιδιά είχαν υποχρεωθεί να συμμετάσχουν στις συγκεκριμένες αγγαρείες. Και οι δύο τους ξεδίπλωσαν με διαύγεια και χιούμορ τις προσωπικές τους αναμνήσεις.
Σύμφωνα λοιπόν με τις μαρτυρίες τους, οι αγγαρείες άρχισαν από το 1942 και συνεχίστηκαν μέχρι το τέλος της κατοχής και την αποχώρηση των Γερμανών. Το 1941 όλος ο Υμηττός και η περιοχή είχε σκόπιμα καεί από τους Γερμανούς για να εξασφαλίσουν καλύτερη δυνατότητα εποπτείας.
Στη θέση “Παράγκα” υπήρχε φυλάκιο με 4-5 στρατιώτες ενώ στο “Ραντάρ” υπήρχαν εγκαταστάσεις με περίπου 25 στρατιώτες. Στην “Παράγκα” γινόταν ο έλεγχος των μεταφορέων και η καταγραφή των υλικών που μετέφεραν καθώς και ο προγραμματισμός των επόμενων αγγαρειών. Η μεταξύ της “Παράγκας” και του “Ραντάρ” επικοινωνία γινόταν μέσω της τηλεφωνικής γραμμής που είχε κατασκευασθεί ανάμεσα στις δύο θέσεις. Μάλιστα από τις πρώτες αγγαρείες που επέβαλαν οι Γερμανοί στους κατοίκους ήταν μεταφορά και εγκατάσταση κολονών που ήταν αναγκαίες για τη δημιουργία της τηλεφωνικής γραμμής. Η μεταφορά των υλικών γινόταν μέσα από ένα μονοπάτι που ακολουθούσε μέχρι κάποιου σημείου τον αγροτικό δρόμο που περνά σήμερα από την “Παράγκα” και στη συνέχεια ανέβαινε προς το “Ραντάρ” σε μια φιδωτή πορεία πάνω στην απόκρημνη πλάγια του βουνού.
Οι εγκαταστάσεις στη θέση “Ραντάρ” περιελάμβαναν ένα οίκημα στο οποίο έμεναν οι στρατιώτες και μια ψηλή, μεταλλική μάλλον, κατασκευή που σύμφωνα με το Θωμά Πρόφη Ταξίαρχο Π.Α. ε.α. ήταν ραδιοφάρος. Βέβαια λόγω της ανεμπόδιστης θέας, η θέση ήταν και παρατηρητήριο. Σήμερα στην περιοχή σώζονται τα ερείπια του οικήματος και οι βάσεις του ραδιοφάρου.
Στην αρχή μεταφέρονταν υλικά για την ανοικοδόμηση των εγκαταστάσεων όπως προκατασκευασμένα ξύλινα μέρη (Τσεβάς Γιωργος), τσιμέντο, τούβλα κλπ. Στη συνέχεια και σε όλη τη διάρκεια της χρήσης των εγκαταστάσεων μεταφέρονταν νερό και τρόφιμα για τους στρατιώτες που βρίσκονταν εκεί.
Ο Χρήστος Παπαμερκούρης θυμάται ότι μικρό παιδί 11 χρόνων μετέφερε νερό 2 και 3 φορές την ημέρα από την πηγή της Χαλλιδούς μέχρι το “Ραντάρ”. Θυμάται επίσης πόσο εξοργιζόταν και αγανακτούσε με τους ναζί που έχυναν το νερό μέσα σε μια δεξαμενή για να τη χρησιμοποιήσουν σαν πισίνα.
Ο Δήμος Βασιλείου θυμάται ότι κάποια φορά μετέφερε με το γαϊδουράκι της οικογένειας ένα σακί σταφίδες. Στην ίδια ομάδα ήταν και ένα άλλο γαϊδουράκι φορτωμένο με ξύλα. Το δεύτερο αυτό ζώο λύγισε στο τελευταίο μέρος της διαδρομής κάτω από το βάρος του φορτίου και τη δυσκολία της ανάβασης. Ο οδηγός του το κλώτσησε για να σηκωθεί. Όμως το ζώο ήταν εξαντλημένο. Έτσι του φόρτωσαν το σάκο με τις σταφίδες και έβαλαν τα ξύλα στο γαϊδουράκι του Δήμου. Την όλη σκηνή παρακολουθούσε και ένας Γερμανός στρατιώτης ο οποίος ενοχλημένος με την κακή μεταχείριση του ζώου ξυλοφόρτωσε με αγριότητα το νεαρό μεταφορέα.
Οι μεταφορείς ήταν πολλές φορές μικρά αδύναμα παιδιά. Οι οικογένειες προσπαθούσαν να προφυλάξουν – από χειρότερα ενδεχομένως – τα μεγαλύτερα παιδιά και έστελναν τους μικρότερους στις αγγαρείες. Σε αντίθεση με τους Ιταλούς κατακτητές, οι ναζοί “αποζημιώναν” πάντα τους μικρούς μεταφορείς. Άλλοτε με ένα κομμάτι κουραμάνα άλλοτε με πληθωρισμένα χαρτονομίσματα. Ο Δήμος Βασιλείου θυμήθηκε ότι σε μια τέτοια αγγαρεία του δώσανε δύο χαρτονομίσματα των 25 δισεκατομμυρίων!! Βέβαια όταν προσπάθησε να αγοράσει τσιγάρα για τον πατέρα του από το περίπτερο του χωρίου, ο περιπτεράς τον πληροφόρησε ότι “δεν περνάνε”. Τα φύλαξε ως ενθύμιο.
Οι κάτοικοι καλούνταν σε υποχρεωτική εργασία τυχαία αλλά και κυρίως μέσω του Προέδρου της Κοινότητας όπως γίνονταν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Υπάρχει η άποψη ότι η επιλογή είχε αρκετές φορές και ταξική λογική με τις πτωχές οικογένειες να είναι πιο πιθανές να επιλέγουν για τις αγγαρείες.
Οι δύο κύριοι ομιλητές θυμήθηκαν επίσης την αγριότητα των κατακτητών που ακόμη και τη στιγμή της αποχώρησή τους θέλησαν να βλάψουν τους κατοίκους του χωριού. Τους πληροφόρησαν ότι είχαν αφήσει κάτι χρήσιμο (μεταλλικά βαρέλια ή ζώα) στο “Ραντάρ” και τους παρότρυναν να τρέξουν να τα πάρουν. Είχαν όμως παγιδεύσει την περιοχή με εκρηκτικά και δύο άτυχοι Μπραχαμιώτες που έφθασαν πρώτοι πλήρωσαν με τη ζωή τους το “δώρο” των ναζί.
Στη θέση “Ραντάρ” μίλησαν οι Θωμάς Πρόφης και Θανάσης Πουλάκης για τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις και τη στρατιωτική αξία της θέσης.
Ο Θωμάς Πρόφης διατύπωσε την άποψη ότι στη συγκεκριμένη θέση δεν υπήρχε σταθμός ραντάρ αλλά ραδιοφάρος ή ραδιοσημαντήρας που διευκόλυνε την πλοήγηση των γερμανικών αεροσκαφών προς και από το αεροδρόμιο του Χασανίου ή Ελληνικού. Φυσικά η εγκατάσταση λειτούργησε και ως παρατηρητήριο αφού η θέση εξασφάλιζε ανεμπόδιστη θέα ολόκληρης της νοτιοανατολικής Αττικής αλλά και του αργοσαρωνικού.
Υποστήριξε ότι η φήμη ότι στη θέση αυτή υπήρχε ραντάρ ήταν μέρος της γερμανικής προπαγάνδας που επιδίωκε να αποδείξει την ανωτερότητα της γερμανικής τεχνολογίας και φυλής. Τεκμηρίωσε την άποψη του για το είδος της εγκατάστασης και με αναφορά σε γραπτά του γιατρού ιστοριοδίφη Γιώργου Χατζησωτηρίου από την Παιανία και του Σταύρου Παπανικολάου από το Κορωπί καθώς και σε σήμα της ομάδας Μίδας για την σύμπτυξη της μονάδας του Υμηττού στη μητρική βάση στο Χασάνι και στο 40 ο Σύνταγμα Διαβιβάσεων της Γερμανικής Αεροπορίας (11ης Μεραρχίας).
Ο Θανάσης Πουλάκης, Ταξίαρχος Σ.Ξ. ε.α, ανέπτυξε τους παράγοντες με τους οποίους εκτιμάται η στρατιωτική αξία μιας τοποθεσίας. Στη συνέχεια ανέδειξε τη σημαντικότητα της συγκεκριμένης θέσης. Διατύπωσε την άποψη ότι στη θέση αυτή ίσως να ήταν εγκατεστημένα αντιαεροπορικά πυροβόλα τα οποία να ήταν υπεύθυνα για την κατάρριψη, κατά τη διάρκεια της κατοχής, των δύο συμμαχικών αεροσκαφών στο λόφο Παλάτι.
Στη συνέχεια ο λαογράφος και συγγραφέας Γιάννης Πρόφης αναφέρθηκε σε πραγματικό περιστατικό όπου Κορωπιώτης εργάτης ξυλοκόπησε Γερμανό στρατιώτη εξοργισμένος από τη συμπεριφορά του προς δύο πεινασμένα παιδιά του χωριού και μετά τράπηκε σε φυγή, ανέβηκε στο βουνό και εντάχθηκε στην αντίσταση. Ο Γιάννης Πρόφης διάβασε ένα ωραιότατο ποίημα του που αναφέρεται στο περιστατικό αυτό από το βιβλίο του “Κατοχή, Καπνοί και Ανεμώνες”.
Η εκδήλωση έκλεισε με σύντομη αναφορά στο αρχαίο οχυρωμένο στρατόπεδο που βρίσκεται στη κορυφογραμμή του διπλανού υψώματος Ίσωμα σε μικρή απόσταση από το “ραντάρ” καθώς και στο αεροπορικό ατύχημα που συνέβη στις 26 Οκτωβρίου του 1947 σε γειτονική κορυφή του Υμηττού.
