Την 1η Αυγούστου 2017 ψηφίστηκε, επί της αρχής, από την Εκτελεστική Επιτροπή του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νοτίου Αττικής (ΕΣΔΝΑ), η πρόταση μελέτης που ισοδυναμεί με απόφαση για χωροθέτηση, στα ανενεργά και εξοφλημένα λατομεία (ΕΑΛΜ) του Κορωπίου, μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων και βιαποβλήτων και μονάδα υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων καθώς και μιας μονάδας κεντρικού πρασίνου σημείου.

1.Ιστορικό ανάθεσης, μεθοδολογία και συμπεράσματα μελέτης. 

Η σχετική μελέτη ανατέθηκε, από τον ΕΣΔΝΑ, στην εταιρία ENVI ΕΠΕ στις 11 Νοεμβρίου 2016 σε υλοποίηση των προβλέψεων του νέου Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). 

Το νέο ΠΕΣΔΑ, που εγκρίθηκε με την απόφαση 414/2016 του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής, συστήνει να ερευνηθούν τα εξοφλημένα και ανενεργά λατομεία και μεταλλεία (ΕΑΛΜ) της περιφέρειας για να διαπιστωθεί κατά πόσον η αποκατάσταση τους θα μπορούσε να συνδυασθεί με την εγκατάσταση και τη λειτουργία, στον πυρήνα τους, υποδομών διαχείρισης και διάθεσης απορριμμάτων. Μάλιστα ζητά να εξετασθούν, κατά προτεραιότητα – για νομικούς λόγους – και για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων αναγκών, τα ΕΑΛΜ όπως τα Λατομεία Κυριακού – που αναφέρονται στο Ν. 3164/2003 άρθρο 33. 

Η μελέτη αποτύπωσε την υφισταμένη  κατάσταση σε κάθε ένα από τα 154 ΕΑΛΜ της περιφέρειας και προσδιόρισε τις απαιτήσεις του για κάθε είδος αξιοποίησης. Στη συνέχεια επέλεξε, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια αποκλεισμού, 19 ΕΑΛΜ της περιφέρειας τα οποία θα μπορούσαν να υποδεχθούν εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων. Η μελέτη διατύπωσε την άποψη ότι σε 9 μόνο ΕΑΛΜ από αυτά θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ΧΥΤ-ΧΥΤΥ ή και ΧΥΤΕΑ. 

Σύμφωνα με τη μελέτη το λατομείο Κυριακού και το γειτονικό λατομείο Τριάς του Κορωπίου κρίθηκαν κατάλληλα για την εγκατάσταση ΟΛΩΝ των τύπων δομών και λειτουργιών διαχείρισης αποβλήτων που προβλέπονται από το ΠΕΣΔΑ  δηλαδή 

• Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υ (ΧΥΤΥ)  
• Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) 
• Μονάδα Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων (ΜΕΒΑ) αλλά και 
• Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμάτων (ΣΜΑ).

Κατά την ίδια μελέτη το λατομείο στη θέση Πόρτσι θεωρείται κατάλληλο για εγκατάσταση Μεγάλου Πρασίνου Σημείου. 

Πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τη μελέτη, τα λατομεία Κυριακού και Τριάς είναι τα ΜΟΝΑ λατομεία, στη Νότια ή Νοτιοανατολική Αττική, που προσφέρονται για την εξυπηρέτηση των αναγκών του ΠΕΣΔΑ. Ομοίως το λατομείο στο Πόρτσι είναι το ΜΟΝΟ λατομείο σε ολόκληρη την Νότια Αττική που προσφέρεται για τη δημιουργία κεντρικού πρασίνου σημείου.

Όμως το νέο ΠΕΣΔΑ ρητά προβλέπει ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν νέα ΧΥΤ αλλά και άλλες μονάδες διαχείρισης αποβλήτων σε ΟΛΕΣ τις γεωγραφικές ενότητες της Δυτικής Αττικής, Βόρειας και Βoρειανατολικής Αττικής και Νότιας και Νοτιοανατολικής Αττικής και να αξιοποιηθούν κατά προτεραιότητα οι θέσεις του Ν. 3164/2003.

Ειδικότερα το ΠΕΣΔΑ για τη Νότια Αττική προβλέπει ότι, με ορίζοντα το 2020, θα δημιουργηθούν :

α. Μία ΜΕΑ & μία ΜΕΒΑ για την επεξεργασία ΑΣΑ από τις Περιφερειακές Ενότητες (ΠΕ) Ανατ. Αττικής – Μεσογείων – Νότιων Δήμων αλλά και Νοτίου Τομέα Αθηνών. 

β. Ένας ΧΥΤ για την υποδοχή υπολειμμάτων από το ΜΕΑ & ΜΕΒΑ Ανατ. Αττικής – Μεσόγεια – Νότιοι Δήμοι αλλά και από τις ΜΕΑ και ΜΕΒΑ Κεντρικού Τομέα Αθήνας.

Επομένως με βάση τα παραπάνω, η αποδοχή των συμπερασμάτων και των προτάσεων της μελέτης θα ισοδυναμούσε με υπερψήφιση της πρότασης για χωροθέτηση μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων και υγειονομικής ταφής στα λατομεία Κυριακού και Τριάς καθώς και κεντρικού πρασίνου σημείου στο Πόρτσι. 

2. Συνεδρίαση Εκτελεστικής Επιτροπής ΕΣΔΝΑ της 1ης Αυγούστου 2017. 

Στη συνεδρίαση αυτή παρουσιάστηκαν τα συμπεράσματα της μελέτης της ΕΝVI  και προτάθηκε η αποδοχή τους.

Στη συζήτηση που διεξήχθη διατυπώθηκαν έντονες ενστάσεις για το ότι δεν είχε υπάρξει η προβλεπόμενη, από το ΠΕΣΔΑ, συνεργασία και διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους δήμους. Παρά ταύτα έγινε ψηφοφορία για την αποδοχή των προτάσεων της μελέτης.

Η πρόταση υπερψηφίστηκε κατά πλειοψηφία. Η ψήφος της κ. Δούρου υπήρξε καθοριστική αφού λόγω της ισοψηφίας έγειρε την πλάστιγγα προς την υπερψήφιση της πρότασης. 

3. Η αντίδραση της Δημοτικής Αρχής. 

Η δημοσιοποίηση της απόφασης αιφνιδίασε τη δημοτική αρχή. 

Ο Δήμαρχος κ. Δ. Κιούσης έκανε αμέσως σαφές ότι η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν τελείως απαράδεκτη. Καυτηρίασε την έλλειψη σχετικής ενημέρωσης και συνεργασίας με τους μελετητές και τον ΕΣΝΔΑ. 

Αναφέρθηκε στις προσπάθειες που είχε επανειλημμένα κάνει για να ενημερωθεί σχετικά με την πορεία της μελέτης και διαμαρτυρήθηκε για την παντελή έλλειψη  συνεργασίας και ανταλλαγής απόψεων. Διατύπωσε τη θέση της δημοτικής αρχής και των κατοίκων της πόλης ότι δεν θα δεχθούν τετελεσμένα. Δίκαια χαρακτήρισε τους χειρισμούς απαράδεκτους και ενδεχομένως υπόπτους. 

Στη συνέχεια συγκάλεσε το ΔΣ το οποίο εξέδωσε την ακόλουθη απόφαση. 

4.Η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Τον Ιούλιο του 2003 δημοσιεύθηκε ο νόμος 3164/2003 ο οποίος στο άρθρο 33 ενέκρινε τα Λατομεία Κυριακού στο Κορωπί ως θέση κατάλληλη για την εγκατάσταση  ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων (ΟΕΔΑ) στο πλαίσιο του τότε Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας Αττικής. 

Είναι γνωστοί οι αγώνες των τοπικών κοινωνιών κατά του νόμου και των προβλεψεών του.  Ενώ το συγκεκριμένο άρθρο του νόμου κυοφορείτο, ο Επιμορφωτικός Σύλλογος Κορωπίου Αριστοτέλης συμβάλλοντας στην ενημέρωση της κατοίκων της πόλης,  διοργάνωσε στις 4 Μαΐου 2003 ανοικτή συζήτηση με θέμα “Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τη χωροθέτηση ΧΥΤΑ στα λατομεία Κυριακού περιοχής Κορωπίου”. Στη συζήτηση διακεκριμένοι επιστήμονες καθηγητές πανεπιστημίων  εξέθεσαν τις έγκυρες απόψεις τους και τεκμηρίωσαν την ακαταλληλότητα των λατομείων Κυριακού για τη χωροθέτηση σε αυτό  ΧΥΤΑ. Στη συζήτηση συμμετείχαν οι κ.κ. : Γ. Καλλέργης, Καθηγητής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών, Ι. Κουμαντάκης, Καθηγητής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας Ε.Μ.Π., Σ. Λέκκας , Καθηγητής Γεωλογίας – Υδρογεωλογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Η. Μαριολάκος, Ομότιμος Καθηγητής Γεωλογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Κ. Μεθενίτης, Επίκ. Καθηγητής Τμήματος Χημείας Πανεπιστημίου Αθηνών και Ι. Γιάγκου, Πολιτικός Μηχανικός.

Ακολουθούν οι τοποθετήσεις ομιλητών και τα συμπεράσματα της συζήτησης. 

Κατά τον κ. Γιάγκου η θέση «Λατομεία Κυριακού» είναι παντελώς ακατάλληλη και θα πρέπει να αποκλεισθεί διότι:

α. Απαγορεύεται από τις διατάξεις I.C.A.O. περί προστασίας του αεροδρομίου

β. Ο εν λόγω Ο.Ε.Δ.Α. βρίσκεται 250 μέτρα από Μονάδα ΝΑΤΟ του ΓΕΑ 350 ΠΚ.

γ. Η περιοχή βρίσκεται εντός των ορίων του Αρχαιολογικού χώρου Λαμπρικά και υπάρχει διάταξη της Αρχαιολογίας για απαιτούμενη απόσταση 1000 μέτρων.

δ. Η περιοχή βρίσκεται στη ζώνη Α προστασίας Υμηττού.

ε. Δεν έχει ληφθεί υπόψη η απαξία της γης και των κτισμάτων που βρίσκονται στην πόλη Κορωπίου και την περιοχή που περιβάλλει το Λατομείο.

Κατά τον καθηγητή κ. Καλλέργη, με βάση τη Διεθνή βιβλιογραφία, απαγορεύεται η κατασκευή Χ.Υ.Τ.Α. σε ανθρακικά καρστικοποιημένα πετρώματα, που δεν είναι υδραυλικά απομονωμένα και ακόμα περισσότερο στα λατομεία, όπου οι ασυνέχειες και οι καρστικοί αγωγοί έχουν διευρυνθεί λόγω των εκρηκτικών εργασιών και της διέλευσης βαρέων οχημάτων. Τα ανθρακικά πετρώματα έχουν αυξημένη ρυπαντική επιδεκτικότητα, παντελή στέρηση ικανότητας συγκράτησης των ρύπων και αυτοκαθαρισμού, καθώς και μεγάλη ταχύτητα ροής των ρευστών βιοαερίου και στραγγισμάτων.

Ο καθηγητής κ. Κουμαντάκης τόνισε ότι, είναι απαράδεκτο να επιλέγεις ανθρακικά πετρώματα για χωροθέτηση Χ.Υ.Τ.Α., όταν έχεις άλλες επιλογές στεγανών πετρωμάτων. Αντίθετα, είπε, ότι πρέπει να προστατεύεται με κάθε τρόπο ο πλούσιος καρστικός υδροφόρος ορίζοντας του Υμηττού, που σήμερα υπερεκμεταλλεύεται, ενώ μελλοντικά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ύδρευση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

O Επίκ. Καθηγητής κ. Κ. Μεθενίτης (Χημικός), έθιξε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός χώρου Χ.Υ.Τ.Α., όπως την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων, το θόρυβο, τη σκόνη, τις οσμές και ιδιαίτερα τους κινδύνους που προέρχονται από τη διαφυγή του βιοαερίου και των στραγγισμάτων από το σπάσιμο των μεμβρανών, πράγμα το οποίο είναι συνηθισμένο. Ανέφερε πληθώρα τεχνολογικών ατυχημάτων, με συνέπειες στη δημόσια υγεία (ασθένειες ανθρώπων και ζώων), καθώς και πυρκαγιές και εκρήξεις από τη διαφυγή του βιοαερίου.

Ο Καθηγητής κ. Σ. Λέκκας, ανέλυσε λεπτομερώς τις υδρογεωλογικές συνθήκες της περιοχής και είπε ότι:

α. Τα μάρμαρα και οι δολομίτες αποτελούν το υπόβαθρο όλων των άλλων γεωλογικών σχηματισμών της Νοτιοανατολικής Αττικής.

β. Είναι έντονα καρστικοποιημένα και σε αυτά αναπτύσσεται ένα ενιαίο καρστικό υδροφόρο σύστημα σε όλη τη Νοτιοανατολική Αττική.

γ. Το υδροφόρο αυτό σύστημα, εκμεταλλεύονται εκατοντάδες γεωτρήσεις, που βρίσκονται στις περιοχές Παιανίας – Κορωπίου – Μαρκοπούλου – Κερατέας – Βάρκιζας – Βουλιαγμένης και χρησιμοποιούνται για :

δ. Άρδευση κηπευτικών που τροφοδοτούν σε πολύ μεγάλο ποσοστό την Κεντρική Λαχαναγορά των Αθηνών και τις Λαϊκές αγορές

ε. Οικιακές χρήσεις των κατοίκων της Νοτιοανατολικής Αττικής στις εκτός Σχεδίου Πόλεως περιοχές, όπου δεν υπάρχει δίκτυο ύδρευσης

στ. Πότισμα ζώων

ζ. Βιομηχανικές χρήσεις

η. Ύδρευση, καθώς ορισμένες γεωτρήσεις χρησιμοποιούνται ως εφεδρικές (Κορωπί), ή το νερό τους ανακατεύεται με το νερό της Ε.Υ.Δ.Α.Π., (Μαρκόπουλο)

 Επιπλέον ανέφερε ότι το καρστικό αυτό Υδροφόρο Σύστημα εκφορτίζεται από παράκτιες και υποθαλάσσιες πηγές, με κυριότερες της Βουλιαγμένης, που έχει χαρακτηριστεί ως προστατευόμενη περιοχή.

Ο κ. Λέκκας κατέληξε λέγοντας, ότι η επιλογή του λατομείου ως θέση κατασκευής Χ.Υ.Τ.Α., μπορεί να χαρακτηριστεί ωρολογιακή βόμβα, γιατί σε περίπτωση τεχνολογικού ατυχήματος, που δεν είναι σπάνιο, όπως τόνισαν οι προηγούμενοι ομιλητές, ο υδροφόρος ορίζοντας θα μολυνθεί ανεπανόρθωτα, με απρόβλεπτες συνέπειες για την πληθώρα των γεωτρήσεων και των πηγών. Θα υπάρξει επίσης ανεξέλεγκτη διαρροή βιοαερίου τοπικά και χρονικά, η πιθανή ανάφλεξη του οποίου θα προκαλέσει πυρκαγιές και εκρήξεις σε μια τόσο πυκνοκατοικημένη περιοχή.

Ο καθηγητής κ. Μαριολάκος, ο οποίος έλαβε στη συνέχεια το λόγο, συμφώνησε με τους προηγούμενους ομιλητές και είπε ότι οι υπεύθυνες για τη χωροθέτηση αρχές δεν είναι σωστά ενημερωμένες, διότι σχεδόν ουδέποτε δόθηκε η δέουσα σημασία στις γεωλογικές συνθήκες, με αποτέλεσμα ο γεωπεριβαλλοντικός παράγοντας να μη παίρνει τη βαρύτητα που θα έπρεπε να έχει σε όλες τις μελέτες. Εάν οι μελετητές και η πολιτεία ελάμβαναν υπόψη τις προδιαγραφές που έχουν καθιερωθεί σε άλλες προηγμένες χώρες (Η.Π.Α., Ε.Ε. κ.λ.π.) είναι απορίας άξιο, πώς χωροθετούν Χ.Υ.Τ.Α.  πάνω σε ανθρακικά πετρώματα.

Πέραν των ανωτέρω, ο χώρος του Υμηττού, της Πεντέλης και της Λαυρεωτικής, λόγω της προιστορικής και ιστορικής σημασίας την οποίαν έχουν, θα έπρεπε να αξιοποιηθούν κατά εντελώς διαφορετικό τρόπο, αξιοποιώντας και τις γεωλογικές ιδιαιτερότητες (σπήλαια, Ιερά, καρστικές πηγές, ακτές κ.λ.π.), που με την εγκατάσταση των συγκεκριμένων μονάδων σε βάθος χρόνου θα καταστραφούν.

Οι ομιλητές κατέληξαν με την προτροπή στους αρμόδιους φορείς να επανεξετάσουν το θέμα, εγκαταλείποντας περιοχές με ανθρακικά πετρώματα, τα οποία είναι ΤΑ ΠΛΕΟΝ ΑΚΑΤΆΛΛΗΛΑ ΓΙΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ Χ.Υ.Τ.Α.